İş hayatında işçi ve işveren arasındaki ilişkiyi düzenleyen temel belge iş sözleşmesidir. İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) ise ücret ödemeyi üstlendiği hukuki bir anlaşmadır. Bu yazımızda iş sözleşmelerinin türleri, geçerliliği ve uygulanma esaslarını detaylandıracağız.
İş Sözleşmesinin Tanımı ve Şekil Şartları
İş sözleşmesi, kanunda aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi değildir. Ancak, süresi bir yıl veya daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunludur. Yazılı sözleşmeler, damga vergisi ve her türlü harçtan muaftır.
Eğer yazılı sözleşme yapılmamışsa, işveren işçiye en geç iki ay içinde;
-Çalışma koşullarını,
-Günlük ve haftalık çalışma süresini,
-Temel ücreti ve varsa ek ödemeleri,
-Ücret ödeme dönemini,
-Sözleşmenin süresini (belirli süreliyse),
-Fesih halinde uygulanacak kuralları
yazılı bir belgeyle bildirmek zorundadır. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu zorunluluk bulunmaz.
İş Sözleşmelerinin Türleri
İş sözleşmeleri, tarafların ihtiyaçlarına göre farklı türlerde düzenlenebilir. Kanun hükümlerine bağlı olarak belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmeleri ile tam süreli, kısmi süreli, deneme süreli ve diğer çalışma biçimleri oluşturulabilir.
Sürekli ve Süreksiz İş Sözleşmeleri
İşin süresine bağlı olarak iş sözleşmeleri sürekli veya süreksiz olarak sınıflandırılır:
-30 günden kısa süren işler süreksiz iş,
-30 günden fazla süren işler sürekli iş kabul edilir.
Bu ayrım, işçilerin hakları ve yükümlülükleri açısından önemlidir.
Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri
İş ilişkisinin süresine bağlı olarak iş sözleşmeleri belirli ve belirsiz süreli olarak düzenlenir.
-Belirsiz süreli iş sözleşmesi: İş ilişkisinin bir süreye bağlı olmaması durumunda geçerlidir.
-Belirli süreli iş sözleşmesi: İşin tamamlanması, belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif nedenlere bağlı olarak yazılı şekilde düzenlenir.
Önemli Not:
Belirli süreli iş sözleşmesi, esasında geçerli bir neden olmadıkça üst üste yenilenemez (zincirleme iş sözleşmeleri). Aksi halde, iş sözleşmesi en baştan itibaren belirsiz süreli olarak kabul edilir.
Esaslı bir nedene dayalı olarak yapılan zincirleme sözleşmeler, belirli süreli olma özelliğini korur.
Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmelerinin Ayırımı
Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, haklı bir neden olmadıkça belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre farklı muameleye tabi tutulamaz.
Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiye ücret ve ek haklar çalıştığı süreye orantılı olarak ödenmelidir. Ayrıca, kıdem süresi hesaplanırken de belirsiz süreli çalışan işçilerle aynı kıdem şartları uygulanmalıdır.
Emsal işçi nedir? Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli sözleşme ile çalışan işçidir. Eğer işyerinde böyle bir işçi yoksa, aynı sektörde ve benzer işlerde çalışan işçiler dikkate alınır.
İş sözleşmeleri, işçi ve işveren arasındaki hak ve yükümlülükleri düzenleyen en temel belgelerdir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan sözleşmelerin yazılı olarak yapılması zorunludur ve tarafların anlaşmazlığa düşmemesi için sözleşmeler detaylı şekilde hazırlanmalıdır. Ayrıca, belirli ve belirsiz süreli sözleşmelerin kullanım koşulları iş hukukuna uygun olmalı ve işçilerin hakları korunmalıdır.
İş sözleşmeleri ile ilgili daha fazla bilgi almak için uzman bir hukuk danışmanına veya iş hukuku konusunda yetkin bir avukata başvurabilirsiniz.
Source: 4857 İŞ KANUNU
Legal Notice: The information in this article is intended for information purposes only. It is not intended for professional information purposes specific to a person or an institution. Every institution has different requirements because of its own circumstances even though they bear a resemblance to each other. Consequently, it is your interest to consult on an expert before taking a decision based on information stated in this article and putting into practice. Neither Karen Audit nor related person or institutions are not responsible for any damages or losses that might occur in consequence of the use of the information in this article by private or formal, real or legal person and institutions.
