İlaç Ar-Ge Faaliyetlerinde Vergisel Süreçler: Polonya Örneği
İlaç sektöründe Ar-Ge faaliyetleri yürüten firmalar için, yurt dışı müşterilere yönelik projelerin gelir-gider muhasebesi ve vergi uyum süreçleri oldukça karmaşık olabiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 02/02/2015 tarihli verilen bir özelgede; Polonya mukimi bir firma adına ilaç formülü geliştirilmesi ve bu süreçte alınan ödemelerle ilgili vergisel uygulamalar, dikkat edilmesi gereken hususlar ile ilgili açıklamalar yapılmıştır.
Bu açıklamalar özet bilgi mahiyetinde aşağıda belirtilmiştir.
Polonya Mukimi Firmaya İlaç Formülü Geliştirme Süreci
Özelgede bahsi geçen ilaç formülünün geliştirmesinin genellikle 2-3 yıl sürdüğü ve sürecin şu şekilde işlediği belirtilmiştir.
- Ar-Ge Süreci: İlaç formülü geliştirilir, gerekli testler yapılır ve Sağlık Bakanlığı onayları alınır.
- Gayrimaddi Hak Satışı: Proje tamamlandığında, geliştirilen formüle ilişkin gayrimaddi hak Polonya’daki firmaya devredilir.
- Ara Dönem Ödemeleri: Polonya mukimi firma, proje devam ederken ara dönemlerde ödeme yapar.
Bu süreçte alınan ödemeler, Ar-Ge tamamlanmadığı için Türkiye’deki ilaç AR-GE şirketi tarafından doğrudan gelir olarak muhasebeleştirilmemekte, bunun yerine, bilançoda “gelecek yıllara ait gelirler” hesabında takip edilmektedir. Aynı şekilde, proje harcamaları da gider yazılmak yerine “devam eden Ar-Ge yatırımları” hesabında tutulmaktadır.
Kurumlar Vergisi Açısından Durum
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 33. maddesi, yurt dışında elde edilen kazançlardan ödenen vergilerin nasıl indirileceğini düzenlemektedir. Buna göre:
- Kazancın Beyan Dönemi: Yurt dışında elde edilen kazançlar, Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirildiği dönemde vergilendirilir.
- Vergi Mahsubu: Yurt dışında ödenen vergiler, Türkiye’de aynı kazanç üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilemeyen vergiler ise, ilgili dönemi takip eden üçüncü hesap dönemi sonuna kadar indirilebilir.
Bu süreçte önemli bir detay, yurt dışında ödenen vergilerin, Türk makamlarınca onaylı belgelerle tevsik edilmesinin gerekliliğidir. Belgelerin sunulamaması durumunda, ödenen vergi oranı Türkiye’deki kurumlar vergisi oranını aşmayacak şekilde dikkate alınır.
5746 Sayılı Kanun Kapsamındaki Teşvikler
Ar-Ge faaliyetleri, 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında çeşitli teşviklerden yararlanabilir. Bu teşvikler arasında, Ar-Ge harcamalarının gider yazılması veya aktifleştirilerek amortisman yoluyla itfa edilmesi yer alır. Ancak, siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinde, proje tamamlanıp gayrimaddi hak devredilene kadar harcamaların aktifleştirilmesi mümkün değildir.
Özelgedeki Polonya Örneğinde Muhasebe ve Vergilendirme
Polonya mukimi bir firma adına ilaç formülü geliştirme sürecinde şu konulara dikkat edilmelidir:
Türkiye’deki şirket tarafından ilaç formülü geliştirilmesi alanında sözleşmeli (siparişe dayalı) olarak yürütülen ar-ge faaliyetleri sonucunda elde edilebilecek gayrimaddi hak Türk şirketine ait olmayacağından, proje bitimine kadar yapılan ar-ge harcamalarının aktifleştirilmesi de mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla, yurt dışındaki müşteri adına yapılan ar-ge çalışmalarına ilişkin olarak dönemler itibariyle hasılat kaydı yapılması ve elde edilen kazancın ilgili geçici vergi ve kurumlar vergisi dönemleri itibarıyla Türkiye’deki şirketin kurum kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, Polonya mukimi firma adına Türkiye’deki geliştirilen ilaç formülüne ilişkin olarak söz konusu firma tarafından Türk şirketine yapılan ödemeler üzerinden Polonya’da kaynakta kesinti yoluyla ödenen kurumlar vergisi ve benzeri vergiler bu faaliyete ilişkin Türkiye’deki kazancın Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirildiği hesap döneminde Kurumlar Vergisi Kanununun 33 üncü maddesindeki şartlar dahilinde Türkiye’de bu kazançlar üzerinden hesaplanacak kurumlar vergisinden indirilebilecektir. İndirilemeyen vergiler, bu dönemi izleyen üçüncü hesap dönemi sonuna kadar indirim yapılmaya devam edilebilecektir.
Sonuç
Özelgededeki vakaya benzer, Türkiye’den yurt dışı müşterilere yönelik Ar-Ge projelerinde, gelir ve giderlerin muhasebeleştirilmesi ve vergi uyum süreçleri özenle yürütülmelidir. Yurt dışında ödenen vergilerin doğru beyan edilmesi ve teşviklerden azami düzeyde yararlanılması için vergi mevzuatı dikkatlice incelenmelidir. Hatalı uygulamalar, şirketleri ilerleyen dönemlerde ek vergi, vergi cezaları ve gecikme zamları gibi maliyetlerle karşı karşıya bırakabileceği için uygulama öncesi AR-GE uygulamalarının titizlikle gözden geçirilmesi önemlidir.
Ali KARAKUŞ
SMMM, Bağımsız Denetçi
11 Aralık 2024
İstanbul
Kaynak: GİB Özelge
Yasal Uyarı: Bu yazıdaki bilgiler sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen bilgilerden yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karen Audit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgilerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
