Yayım Zamanı: 27 Temmuz 2023
ENGELLİLİK İNDİRİMİ
SORU 1: Engellilik indirimi nedir?
Engellilik indirimi; çalışma gücü kayıp oranı asgari % 40 ve üzerinde olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre belirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır. Engellilik bulgularına göre girecekleri derecelere esas oranlar; çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybetmiş bulunanlar birinci derece engelli, asgari % 60’ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece engelli, asgari % 40’ını kaybetmiş bulunanlar ise üçüncü derece engelli olarak belirlenmektedir.
SORU 2: Engellilik indiriminden kimler yararlanır?
Engellilik indiriminden;
– Engelli ücretli (hizmet erbabı),
– Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli (hizmet erbabı),
– Engelli serbest meslek erbabı,
– Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı,
yararlanır.
SORU 3: Bakmakla yükümlü olduğu kişi ne demektir?
“Bakmakla yükümlü olunan kişi” ifadesi, engellilik indirimi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde tanımlanmıştır. Bu ifadeden, engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan anne, baba, eş, çocukları anlaşılacaktır. Çocuklarda yaş sınırlamasına gidilmeksizin işlem yapılacaktır.
SORU 4: Engellilik indirimi uygulamasının sağlayacağı yararlar nedir?
Engelli sayılanların çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen dereceler itibariyle tespit edilen 2023 yılına ilişkin aylık engellilik indirimi tutarları,
– Birinci derece engelliler için 4.400 lira,
– İkinci derece engelliler için 2.600 lira,
– Üçüncü derece engelliler için 1.100 liradır.
Bu tutarlar, engelli ücretlilerde ve bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretlilerde aylık tevkifat matrahından düşülür.
Serbest meslek erbabı olan engelliler ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabının ve basit usulde vergilendirilenlerin yıllık beyan edilecek gelirlerinden (yukarıda aylık olarak belirlenen tutarlar yıllık olarak hesaplanarak) indirilir.
SORU 5: Engellilik indiriminden yararlanmak için ne yapılmalı?
Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen kişiler engellilik vergi indirimi başvurularını; İnteraktif Vergi Dairesi aracılığı (ivd.gib.gov.tr) ile ve İnteraktif Vergi Dairesi mobil uygulamasını kullanarak sistem üzerinden ya da bir dilekçe ve aşağıda belirtilen belgelerle birlikte; Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde ise Gelir Müdürlüğüne, Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, Vergi Dairesi bulunmayan ilçelerde ise Malmüdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir.
Engellilik indiriminden yararlanmak isteyenlerin dilekçe ekinde bulunduracağı belgeler şunlardır.
1. Engelli ücretli;
– Çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge.
– T.C. kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı fotokopisi
– İlgili yönetmeliğe (18 yaşını doldurmuş bireyler için: 20/02/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik – 18 yaşını doldurmamış bireyler için: 20/02/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik) uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği, ilgili hastane yetkililerince “ASLI GİBİDİR” şerhi ile onaylanmış örneği.
2. Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli;
– Ücretlinin çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge.
– Kendisinin ve engelli kişinin T.C. kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı fotokopisi
– Engelli kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösterir belge.
– İlgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği, ilgili hastane yetkililerince “ASLI GİBİDİR” şerhi ile onaylanmış örneği.
3. Engelli serbest meslek erbabı;
– Vergi kimlik numarasını veya T.C. kimlik numarasını gösteren belge.
– İlgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği, ilgili hastane yetkililerince “ASLI GİBİDİR” şerhi ile onaylanmış örneği.
4. Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı;
– Serbest meslek erbabının vergi kimlik numarasını veya T.C. kimlik numarasını gösteren belge.
– Engelli kişinin T.C. kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı fotokopisi
– Engelli kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösteren belge (sağlık karnesi örneği).
– İlgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği, ilgili hastane yetkililerince “ASLI GİBİDİR” şerhi ile onaylanmış örneği.
SORU 6: Başvuru üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı ne yapmaktadır?
Başvuru sahibinin çalışma gücü kayıp oranları Gelir Vergisi Kanununa ve bu Kanun gereğince hazırlanan ilgili Yönetmeliğe göre belirlenmektedir.
İlgililerin hastanelerden aldıkları ve ilgili müdürlükler vasıtasıyla Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen raporları, Merkez Sağlık Kurulunca ilgili yönetmelik ve eklerine göre incelenir ve değerlendirilir. Merkez Sağlık Kurulu değerlendirmelerinde; 18 yaşını doldurmuş bireyler için engel oranları alan kılavuzu, 18 yaşını doldurmamış bireyler için özel gereksinim alanları kılavuzu baz alınır. Merkez Sağlık Kurulunca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen engellilik dereceleri, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ilgilinin başvurduğu Vergi Dairesi Başkanlığına veya Defterdarlığa bildirilir ve bu birimler tarafından da durum ilgililere tebliğ edilir. Başvuru sahibi ücretli hizmet erbabı ise, hizmet erbabının ücretlerinin vergilendirilmesinden ve vergiye tabi ücret gelirinden engellilik indirimi tutarını tenzil etmek ve kalan kısmı vergilendirmek suretiyle engellilik indiriminin uygulanmasından sorumlu olan tabi bulunduğu işverenine tebligat yapılır ve bu tebligat yazısında, durumun hizmet erbabına işveren tarafından tebliğ edilmesi gerektiği de belirtilir.
SORU 7: Merkez Sağlık Kurulu nasıl karar vermektedir?
Merkez Sağlık Kurulu Gelir İdaresi Başkanlığı nezdinde görev yapmaktadır. Merkez Sağlık Kurulunun görevi, engellilik indiriminden yararlanmak amacıyla hastanelerden alınan raporları inceleyip, çalışma gücü kayıp oranlarını belirlemektir.
Merkez Sağlık Kurulunun engellilik indiriminden yararlanılıp yararlanılamayacağının tespitinde yetkilendirilmesi, çalışma şekli ve engellilik indiriminden yararlanmak için başvuracakların yapacağı işlemler 28/04/1981 tarihli ve 17324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Engellilik İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Engellilik Derecelerinin Tespit Şekli İle Uygulanması Hakkında Yönetmelik’te düzenlenmiştir. Merkez Sağlık Kurulu engellilik indiriminden yararlanılıp yararlanılamayacağının tespiti kararını verirken, kendisine ulaşan raporların öncelikle yetkili sağlık kuruluşu tarafından verilip verilmediğine, sonra da usulüne uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğine bakar. Raporlar usulüne uygun ise, karar vermek üzere inceler. Kararını verirken raporlarda yer alan laboratuvar bulgularını, klinik muayene bulgularını, engellilik bulgularını ve konulan tanıyı ilgili Yönetmelik ekindeki alan kılavuzuna göre inceler. Kurul, raporlarda yer alan bulgular ve tanı ile ilgili Yönetmelik eki alan kılavuzunda belirlenen çalışma gücü kayıp oranları arasında çelişki görürse resen ve nihai olarak karar vermeye yetkilidir. Ancak, kurul gerek görmesi halinde bu raporları bir daha incelenmek üzere raporu veren hastaneye iade edebilir veya başvuruda bulunanın/ilgilinin başka bir yetkili sağlık kuruluşuna gönderilmesini isteyebilir.
Merkez Sağlık Kurulu tarafından verilen kararların objektif ve hakkaniyete uygun olması için, raporda belirtilen ve ilgili Yönetmeliğe uygun olarak yazılması gereken laboratuar bulguları, klinik muayene ve engellilik bulguları ile tanının açık ve anlaşılır olması gerekir. Kurul bu bilgileri yetersiz görmesi halinde, ilgili hastaneden ek bilgi istemektedir.
Öte yandan, başvuruda bulunan kişiler Merkez Sağlık Kuruluna birden fazla rapor ulaştırırlarsa ve bu raporların bulguları ve tanısı aynı ise, Kurul bu raporları değerlendirmeye alarak kararını vermektedir. Ancak, bu raporların bulguları ve tanısı farklı ise Kurul ilgiliyi bu raporların birleştirilmesi için hakem hastaneye sevk etmektedir.
Yukarıda açıklanan düzenlemeler ile yetkili sağlık kuruluşlarından alınan raporlarda belirtilen çalışma gücü kayıp oranlarının, raporlarda belirtilen bulgulara ve tanıya göre mevzuata uygun ve doğru olup olmadığının bir üst kurul olarak görev yapan Merkez Sağlık Kurulunca incelenerek, ilgili sağlık kuruluşlarınca Türkiye çapında aynı bulgular ve tanı için düzenlenen raporlarda çalışma gücü kayıp oranlarının farklı belirlenmesinin önlenmesi suretiyle uygulama birliğinin sağlanması, uygulamanın adaletli olması amaçlanmaktadır.
SORU 8: Başka amaçla alınmış raporlar engellilik indirmi içinde geçerli midir?
Engellilik indiriminden yararlanmak için genel uygulama ilgilinin rapor almak üzere gerekli belgelerle ilgili müdürlüğe başvurması, ilgili müdürlükçe hastaneye sevk edilerek rapor aldırılması olmakla birlikte; vatandaşların mağdur edilmemesi için, evvelce aldıkları ilgili Yönetmeliğe uygun mevcut raporlarla (rapor aslı veya aslına uygun ilgili hastanece veya noter onaylı örneği) ve gerekli diğer belgelerle birlikte ilgili Müdürlüklere başvurabilmelerine imkan sağlanmaktadır. Bu uygulama ile kişiler yeniden rapor alma külfetinden kurtarılmaktadır.
SORU 9: İşyerini değiştiren ücretliler ne yapacaklardır?
Herhangi bir şekilde iş yeri değiştiren ücretlilerin daha önce işlem tesis ettirdikleri Müdürlüklere yeni iş yerlerinin adreslerini bildirerek buradan yeni iş yerlerine hitaben yazı almaları yeterli olacaktır. Bu kişilerin yeniden rapor almalarına gerek yoktur. Bulundukları il sınırları dışına gidenler de aynı şekilde hareket edebileceklerdir. Engellilik İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Engellilik Derecelerinin Tespit Şekli İle Uygulanması Hakkında Yönetmeliğin “Hizmet erbabının iş yerini değiştirmesi halinde yapacağı işlemler” başlıklı 12. Maddesinde, madde başlığından da anlaşılacağı üzere, bu işlemin ücretli hizmet erbabınca yerine getirilmesi öngörülmüştür.
Buna göre, eski işyerinden aldığı ücretlerin vergilendirilmesi sırasında, Merkez Sağlık Kurulu’nca kararlaştırılmış olan engellilik indiriminden yararlanmakta olan ücretli hizmet erbabı hakkında, evvelce kararlaştırılmış olan engellilik indiriminin, yeni işverenlerince kendilerine ödenecek ücretlerin vergilendirilmesi sırasında, yeni işverenlerince de uygulanabilmesi bakımından, ilgili Müdürlüklerden yeni iş yerlerine hitaben düzenlenen engellilik indiriminden yararlandırılmaları gerektiği yönündeki yazıyı yeni işverenlerine ibraz etmeleri gerekmektedir. Eski işyerinde engellilik indiriminden yararlanmakta iken işyeri değiştiren engelli hizmet erbabının, yeni işyerinden de engellilik indiriminden yararlanmaya devam etmesi bakımından, bahse konu yazıyı temin ederek, yeni işverenine ibraz edeceği bu yazıyla yeni işverenini bilgilendirmek suretiyle işlemin devamını sağlaması önemli görülmektedir.
Kaynak: GİB
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Karen Audit veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
